​

برای ساده كردن كار و امكان مراجعه‌ی مستقیم، من، متن بیانیه‌ی جهانی حقوق بشر را، در پایان همین كتاب، كلیشه كرده‌ام، تا نشان بدهم كه اولا انسان، از نظر حقوقی، یك “موجود” تعریف نمی‌شود، و تنها جریان‌های ضد بشری هستند كه به خودشان اجازه می‌دهند “انسان عاقل و بالغ و آزاد” را یك “موجود” تعریف كرده، بكوشند او را “رام” كنند. ثانیا مفاهیم اساسی حقوق بشر، در رابطه با انسان‌ و به ویژه “حقوق فردی” او، در قرن بیستم و بیست‌و‌یكم، شكل، محتوا، تعریف و حتا تفسیر مشخصی دارد، و كسانی كه حقوق انسان‌ها را به روالی دیگر تعریف می‌كنند، یا آنانی كه “هدفشان، تحقق حقوق فردی (مردم) در جامعه نیست” ـ خود ـ از نظر بیانیه‌ی جهانی حقوق بشر، در جرگه‌ی متجاوزین به حقوق انسان‌ها، مجرم تعریف می‌شوند.

​

پیشنهاد می‌كنم كه قبل از خواندن ادامه‌ی این بحث، نگاهی به بیانیه‌ی جهانی حقوق بشر بیندازیم، تا میزان تفاوتِ دریافتٍ این علمای شیعی را، با مفاهیم شناخته‌ شده‌ی جهانی حقوق بشر دریابیم! حال برگردیم به بررسی وضعیت اندیشه و رفتار “طیف دوم”!

​

اما اگر آیت‌الله سیدمحمود طالقانی و مهندس مهدی بازرگان، در اوایل انقلاب 57، در توهمی ناشیانه، برای برقرار كردن حكومتٍ اسلامی تبیین شده ـ بر اساس كتاب‌های سیدروح‌الله خمینی و علی شریعتی ـ قلمی و قدمی زده‌اند، یاران دیگر ایشان ـ از همان نهضت (مذهبی) آزادی ـ اكنون و پس از گذشت بیش از دو دهه، با توجه به كارنامه‌ی درخشان(!) طیف اول، هم‌چنان و هنوز هم، بر تئوری‌های پیشینشان ـ مبنی بر همسویی با طیف اول ـ با “اصرار و تاكید” پای می‌فشارند. و با این كه خود ـ به نوعی ـ قربانی همین نظام هستند، تا بن استخوانشان، از ایشان حمایت می‌كنند. عزت‌الله سحابی ـ یكی از همین ابوابِ “طیف دوم” ـ در یكی از سرمقاله‌های نشریه‌ی “ایران فردا” برای دلداری دادن به طیف اول یا جناح راست، و مطمئن كردنشان، از تصورِ “باطل” هرگونه جانشین‌سازی، می‌نویسد: «پس درد آن‌ها (جناح راست) درد دنیاست، درد حكومت، قدرت سیاسی و اقتصادی خودشان است، نه ملت. به این جهت است كه راه رقابت و خصومت و نفرت و خشونت را برگزیده‌اند. اگر چنین نبود به چه دلیل و “مجوز شرعی” و “قانونی” و انسانی و عقلی، “جماعتی را كه ایمان به اسلام و التزام به قانون اساسی” را با “صراحت و تاكید” ابراز می‌دارند، به انواع تهمت‌ها و نسبت‌های ناشایست متهم نمی‌كردند… پس شما انحصارگرایانِ قدرت، داستان خودی و غیرخودی را اختراع كرده‌اید، تا شاید “اصلاح‌طلبان درون حاكمیت” را ـ كه به‌واقع “آخرین فرصت نجات نظام” از انحطاط و فساد و فروپاشی است ـ از نزدیك شدن به جریان ملی/ مذهبی‌ها بترسانید … آن منابع طبیعی (نفت، جنگل و معادن) روی به اتمام و تخریب می‌روند، ولی اسلام تمام نمی‌شود، ولی حضور و نفوذ و “محبوبیت 1300 ساله‌”ی آن در ایران، تمام می‌شود … اصل دعوای ما (با جناح راست) این است كه همه‌ی نحله‌های فكری و سیاسی، جزو این ملت‌اند و همه، حق حیات و برخورداری از “حقوق اساسی مصرح در قانون اساسی” را دارند … (واقعیت این است كه) در روند اصلاح در كشور، هیچ‌كس به دنبال حذف و نابودی جناح راست نیست…» (50)

​

تئوری مهندس عزت‌الله سحابی، روشن‌تر از آن است كه نیازی به تشریح داشته باشد. همین بس كه نگرانی همه‌ی سران “طیف دوم” نه از سرنوشت رقت‌بار مردم ایران ـ با تمام تنوعی كه در باورها دارند ـ بلكه تنها به عنوان “آخرین فرصت نجات نظام” و برای از دست رفتن “محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلام” در ایران، و نجاتِ جانِ محتضرِ نظام ولایت مطلقه‌ی فقیه است. اگر هم حقی برای مردم ایران “از همه‌ی نحله‌های فكری و سیاسی” می‌شناسد، تنها در سایه‌ی “قانون اساسی حكومت اسلامی مبتنی بر ولایت مطلقه‌ی فقیه” متصور است؛ كه سنگسار و قصاص و ترورهای دولتی، سرلوحه‌ی آن است. طیف اول هم “بیهوده می‌ترسد. هیچ‌كس در پی حذف و نابودی جناح راست نیست.” من در ادامه‌ی همین بحث، نگاهی هم به “محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلام در ایران” خواهم انداخت. و میزان این محبوبیت و چگونگی مسلمان شدن و شیعه شدن ایرانیان را، در سه سرفصل مختلف؛ حمله‌ی اعراب، تسلط شاهان شیعه‌ی صفوی، چگونگی استمرار حكومت كنونی اسلامی بر ایران را، با آوردن چند نمونه‌ی محكم تاریخی نشان خواهم داد. فعلا برگردیم بر سر “دعوای بین طیف اول و دوم؛ یعنی موضوع استبداد و آزادی!”

​

از سوی دیگر سیدجوادی معتقد است كه: «اما طیف دوم با گرایشات مذهبی خود، به سابقه‌ی اندیشه‌ی اجتماعی و تجربه‌ی سیاسی خود، با خشونت، تهاجم  و “انحصارگرایی” مخالف بود؛ با فرهنگ گفت‌و‌شنود سیاسی آشنایی داشت… بنابراین، نه این‌كه با ولایت فقیه مخالف بود، بل‌كه اصولا مبارزه‌ی این طیف ـ با همه‌گونه تنوع در سلیقه و نگرش ـ با رژیم شاه، “مبارزه با ولایت مطلقه‌ی او (شاه)” بود.» (51)

​

در رابطه با مخالفت طیف دوم با “خشونت، تهاجم و انحصارگرایی” و آشنایی ایشان، با “گفت و‌شنود سیاسی” نمونه‌هایی را كه تاكنون، در رابطه با دكتر علی شریعتی و آیت‌الله سیدمحمود طالقانی داده‌ام، كافی است. در راستای شكافتن زمینه‌های نظری و عملی این طیف، همین بس كه ایشان، نه تنها با گفت‌و‌شنود سیاسی، میانه‌ای نداشته‌اند، بلكه “خشونت، تهاجم و انحصارگرایی” را هم، وظیفه‌ی شرعی و دینی‌شان، ارزیابی می‌كرده‌اند. همسویی و همراهی این طیف موسس جمهوری اسلامی، با طیف اول، در رابطه با سركوب دگراندیشان، گواه دقیقی بر این ادعاست. اما در رابطه با مبارزات پی‌گیرِ دو جریانِ موسسِ حكومت اسلامی ـ با ولایت مطلقه‌ی شاه ـ دكتر حسین رزمجو، در كتاب “پوستین وارونه” برای تبرئه كردن دكتر علی شریعتی، از همكاری با ساواك ـ یا موافقت ساواك با مبارزات اسلامی‌ او ـ پس از شرح و بسط‌هایی دلسوز می‌نویسد: «اصل قضیه این است كه در آن زمان كه دكتر شریعتی، همچون دیگر شخصیت‌های شایسته‌ی انقلاب اسلامی‌مان، نظیر شهید دكتر بهشتی و شهید باهنر، كه با سازمان كتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش، همكاری می‌كردند، و به تالیف كتاب درسی، در زمینه‌ی تعلیمات دینی، برای مدارس كشور مشغول بودند، او (دكتر شریعتی) هم در وزارت فرهنگ، به فراهم كردن طرحی برای باسواد كردن بزرگ‌سالان، و طرح دیگری برای فلسفه‌ی آموزش و پرورش انقلاب آموزشی ایران ـ بر اساس سنت‌های دانشگاهی ایران گذشته (بازگشت به خیش!) در تمدن درخشان اسلامی تهیه كرده است.» (52) و البته، معلوم نیست، وقتی كه این علماء “با سازمان كتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش، همكاری داشته، به تالیف كتاب درسی، در زمینه‌ی فرهنگ، و فراهم كردن طرحی، برای باسواد كردن بی‌سوادان، و طرح دیگری بر اساس سنت‌های دانشگاهی ایران گذشته” مشغول بوده‌اند، چرا همان اولِ به حكومت رسیدنشان، رئیسشان، خانم دكتر فرخ‌رو پارسا را، كه وزیر همان وزارت آموزش و پرورش، و در واقع رئیس عالیه‌ی همه‌ی ایشان بوده است، به تیغ تیزشان اعدام كرده‌اند؛ اما خود این علما ـ یعنی همكاران و تحت مسئولینِ خانم دكتر فرخ‌رو پارسا ـ جان بدر برده، بر كرسی زعامت پست‌های كلیدی حكومت اسلامی تكیه زده‌اند؟! دكتر حسین رزمجو در ادامه‌ی “افشاگری‌هایش” در رابطه با شیخ مرتضی مطهری می‌نویسد: «… پس باید گفت كه خدای نخواسته، شخصیت‌های مذهبی (ای)، نظیر محمدتقی فلسفی و مرحوم شهید مطهری را كه در آن زمان، سخنرانی‌های رادیویی داشتند، و یا در مجلاتی نظیر زن‌روز، مقالات سیاسی می‌نوشتند، بر این قیاس باید همكار “سی، آی، ا” باشند… (یا) آزادی چاپ كتاب‌ها و نوشته‌های دكتر شریعتی، به واسطه‌ی وابستگی او به ساواك و همكاری‌اش با رژیم (شاه) بوده است… پس براین قیاس نشر مقالات ارزنده‌ی شهید (مرتضی) مطهری را هم كه با عنوان “درباره‌ی مساله‌ی حجاب” در كثیف‌ترین مجله یا رنگین‌نامه‌ی آن روزگار، یعنی “زن‌روز” چاپ و منتشر می‌شد ـ العیاذ‌بالله ـ به این حساب باید گذاشت كه آن شهید فرزانه نیز، همبسته‌ی رژیم و همكار با ساواك بوده است؟!» (53) البته من به سختی مدعی حسین رزمجو قضاوت نمی‌كنم. و اعلام هم نمی‌كنم كه شماری از این دو جماعت (طیف اول و دوم) دعاگویان شاه شیعه، “شاها سپاس گویان” و توابین زندان‌های پهلوی دوم بودند؛ اما بر این باورم كه ایشان، هرچه كرده‌اند، مسلما مبارزه با “ولایت مطلقه‌ی شاه” نبوده است. تهرانی در كتاب “نگاهی از درون به جنبش چپ ایران” در رابطه با مبارزاتِ ضدٍ “ولایت مطلقه‌ی شاهنشاهی” كسی نظیر دكتر سید‌محمدحسین بهشتی، می‌نویسد: «تاكید من، در باره‌ی عدم فعالیت سیاسی این انجمن‌ها (انجمن‌های اسلامی خارج از كشور) از این جهت است كه كسانی مانند بهشتی كه مسئولیت مسجد هامبورگ، در آلمان را بر عهده داشتند، اصولا مانع هرگونه فعالیتی، علیه رژیم شاه بودند. حتا زمانی كه پارسانژاد در ایران دستگیر شده، و كنفدراسیون، قصد برقراری و انجام اعتصاب غذا را ـ به حمایت از زندانیان سیاسی (ایران) در سراسر اروپا ـ برعهده داشت، چندین بار در هامبورگ، به بهشتی مراجعه شد، تا مسجد محل را برای اعتصاب غذا، در اختیار دانشجویان بگذارد، كه او با صراحت رد كرد و اعلام كرد: ما در سیاست دخالت نمی‌كنیم.» (54) و شخص سیدروح‌الله خمینی، “پی‌گیر ترین مبارز ضد ولایت مطلقه‌ی شاه” در رابطه با مبارزات رهبری شیعه، با “ولایت مطلقه‌ی شاه” در كتاب “كشف‌الاسرار”ش می‌نویسد: «اگر فقها و مجتهدین، گاهی با شخص سلطانی مخالفت كردند، مخالفت آن‌ها، با همان شخص بوده، از باب آنكه بودن او را مخالف صلاح كشور تشخیص دادند؛ وگرنه با اصل اساس سلطنت، تا كنون، از این طبقه، مخالفتی ابراز نشده، بلكه بسیاری از علمای بزرگ عالی‌مقام، در تشكیلات مملكتی، با سلاطین، همراهی كردند… هر قدر هم دولت یا سلاطین، با آن‌ها بدسلوكی كردند، و به آن‌ها فشار آوردند؛ باز با اصل سلطنت و حكومت، مخالفتی از آن‌ها بروز نكرده، و تواریخ، همه در دست است و پشتیبانی‌هایی كه مجتهدین از سلاطین كردند در تواریخ مذكور است.» (55)

​

این از مبارزات پی‌گیرِ دو طیف موسس جمهوری اسلامی، با ولایت مطلقه‌ی شاه! واقعیت این است كه “اگر” این دو طیف، در دوران شاه، مبارزه‌ای هم كرده‌اند، نه به دلیل عدم باورشان به موضوع ولایت مطلقه‌ی شاه، كه دقیقا به دلیل مخالفتشان با حكومت غیردینی شاه بوده است، و تلاش پی‌گیرشان، برای رسیدن خودشان به قدرت. به تعبیری دیگر، این دو طیف، حكومت شاه را، به این دلیل نامشروع می‌شناخته‌اند كه در باورشان، هر حاكمی ـ بجز رهبری شیعه ـ “غاصب حق علی” تفسیر می‌شود. این باور هم از آن جا ناشی می‌شود كه شیعه، اساسا حضرت علی را شایسته برای خلافت و جانشینی حضرت محمد می‌شناسد، و خلفای راشدین ـ یعنی ابوبكر و عمر و عثمان ـ را هم، همگی غاصبان حق این جانشین “واقعی” پیامبر تفسیر می‌كند. در تفسیر این تئوری هم، همه‌ی حاكمان غیرمذهبی ـ كه به نام اسلام حكومت نكرده‌اند یا عمامه نداشته‌اند ـ همین تعریف را داشته، “ظلمه” تعریف می‌شوند. بر همین اساس، از نظر ایشان، كسانی هم كه در ادارات دولتی، به كار و فعالیت ـ برای نوسازی كشور و یا گذران زندگی‌شان ـ مشغول بوده‌اند، همگی “عمله‌ی ظلم و ظلمه” شناخته می‌شده‌اند! در این رابطه می‌توان در پیرامون‌مان، از كسانی یاد كرد، كه با این كه كارمند دولت بوده‌اند، اما به دلیل همین “اكراه” و این دستور دینی، حقوق ماهانه‌شان را به ملایی می‌داده‌اند؛ تا از كارمزدشان “رد مظالم” كرده، درصدی از آن را برای خودش برداشته، باقی‌مانده‌ی آن را “طیب و طاهر” در اختیار ایشان قرار دهد. تا این شیعیان، بدون نگرانی از موضوعی به نام “نیم‌سوز” در جهان باقی، با خیال راحت، به مصرف باقی‌مانده‌ی حلال‌شده‌ی كارمزدشان بپردازند. خوشبختانه علی میرفطروس در دو جلد كتاب “مقدمه‌ای بر اسلام شناسی” با استناد به اسناد تاریخی بسیار مستند و جالب ـ بر این تئوری شیعه كه خلفای راشدین، غاصب حق علی هستند، خط بطلان می‌كشد، و با نشان دادن شیوه‌ی به حكومت رسیدن علی، میزان محبوبیت او ، هم‌چنین نقش مشورتی حضرت علی، در تمام دوران 25 سال حكومت خلفای راشدین، او را به نوعی، همراه، همكار و مشاور ایشان، در موضع حكومت اسلامی نشان می‌دهد. حتا زمانی كه مردم مصر و دیگر سرزمین‌های مفتوحه، بر عثمان ـ به دلیل گماردن اقوامش در پست‌های كلیدی حكومتی و فساد او و والیانش ـ می‌شورند، علی، دو پسرش را به عنوان “بادیگارد” بر درِ خانه‌ی عثمان می‌گمارد، و پس از كشته شدن عثمان هم ـ به دست مردم ـ هر دو پسرش (حسن و حسین) را مورد مواخذه‌ی شدید قرار می‌دهد و ایشان را كتك می‌زند. «امام حسن و امام حسین نیز، برای دفاع از عثمان، با توده‌های شورشی به سختی جنگیدند، تا جایی كه عثمان از آنان خواهش كرد، تا دست از جنگ بردارند. اما امام حسن و امام حسین “همچنان جنگ می‌كردند و به خاطر عثمان، فداكاری می‌نمودند.”

​

«وقتی عثمان كشته شد، امام حسن و امام حسین، داخل خانه‌ی او شدند، و “عثمان را دیدند كه جان داده‌است، پس بگریستند.” چون خبر قتل عثمان، به حضرت علی رسید، سراسیمه و شتابان، به خانه‌ی عثمان رفت و آشفته و غمین، به امام حسن و امام حسین، فریاد  كرد: “چطور شما دم در خانه بودید و امیر مومنان (یعنی عثمان) كشته شد؟” پس سیلی محكمی به صورت امام حسن نواخت، و مشتی به سینه‌ی امام حسین كوبید. در جنگ با توده‌های شورشی، امام حسین، مجروح شد و سر قنبر (غلام حضرت علی) نیز شكست» (56)

​

«از این نامه كه در نهج‌البلاغه و دیگر منابع تاریخی، موجود است، بخوبی برمی‌آید كه در صدر اسلام ـ برخلاف تصور شیعیان تند رو ـ مناسبات حضرت امیر با ابوبكر، عمر و عثمان، تا حدی دوستانه بود. و چنانكه مدارك تاریخی نشان می‌دهد، غالبا سه خلیفه‌ی نخست ـ در معضلات امور ـ با علی (ع) مشورت می‌كردند. و تعالیم و راهنمایی‌های آن مرد خیرخواه را به كار می‌بستند. دوستی حضرت علی، با عمر به حدی بود كه عمر، دختر دوازده ساله‌ی حضرت امیر را به زنی خواست، و علی با این درخواست موافقت فرمود.» (57) متاسفانه هیچ‌یك از متولیان اسلام حكومتی و حكومت شیعی، در تاریخ 1400 ساله‌ی خونریز اسلام ـ نه فقط برایران، كه در همه‌ی پهنه‌ی گسترده‌ی تصرف شده، توسط اعراب مسلمان ـ نمی‌تواند نمونه‌ای از یك حكومت اسلامی مردم‌سالار، ضد استثمار، و در راستای بهبود زندگی مسلمانان (دگراندیشان پیش‌كش)  نشان بدهد. آنچه را كه متولیان اسلام راستین، یا جمهوری دموكراتیك اسلامی، یا تشیع علوی، یا اسلام ناب محمدی ـ به عنوان مدینه‌ی فاضله‌شان ـ نقل كرده‌اند، در واقع آرزوها و تخیلات خودشان است كه به محمد و علی و دیگران، نسبت داده‌اند. به همین دلیل، و به دلیل عدم وجود یك دولت مردمی، انسانی، غیرخشونت طلب و نافی استثمار در حكومت‌های اسلامی و شیعی، این متولیان، به اسطوره سازی پرداخته، به تئوری مهدی موعود آویخته‌اند. در رابطه با حكومت اسطوره‌ای علی هم، تمام این متولیان شیعه، تنها با شعار  سر كرده‌اند تا با مراجعه به واقعیت‌های تاریخی. به همین‌دلیل هم، با این حاكم اسلامی (علی) بیشتر عقیدتی و متعصبانه برخورد كرده‌اند؛ تا بر مبنای مستندات تاریخی. و برای این كه “فضولی” تاریخ نویسان بی‌نظر را درز بگیرند، “اندیشه و جستجو” در تاریخ را “گمراهی” تعبیر و تفسیر كرده‌اند، و به جستجوگران هم، اتهاماتی نظیر مرتد و كافر و مشرك و یاغی و باغی و مفسد فی‌الارض … زده‌اند. در یك نمونه‌ی تاریخی دیگر، مبارزات هماهنگ و “نسبتا مشابه” همه‌ی روحانیون، در دوران رضا شاه، در رابطه با داستانِ كشف حجاب هم، به همین دلیل بوده است. من در ادامه‌ی همین كتاب، نگاهی فانتزی به “مبارزات نسبتا مشابه همه‌ی علمای شیعه” در رابطه با داستان ”كشف حجاب رضا شاهی” می‌اندازم، تا نشان بدهم كه: رفتار همگون همه‌ی این متولیان تشیع، تنها به دلیل خاستگاه و ریشه‌ی نظرگاه‌های ایشان، چنین تشابهی دارد. فعلا برگردیم بر سر مبارزات طیف دوم و دعوای بین استبداد و آزادی!

​

واقعیت این است كه در این‌روزها، پافشاری‌ چندجانبه‌ی جناحِ محكوم (طیف دوم) و تذكرهای دوستانه‌اش به حكومت اسلامی ـ برای حفظ كیان و بیضه‌ی اسلام ـ تنها به این دلیل است كه حكومت كنونی حاكم بر ایران را، اسلامی و مشروع می‌شناسد. اختلافی هم اگر هست، خرده حسابی با شخص علی اكبر هاشمی رفسنجانی و سیدعلی خامنه‌ای است، نه موضوع اساسی و محوری حكومت اسلامی و ولایت فقیه. این موضوع هم به دلیل خصلت “ملوك‌الطوایفی” رهبری شیعه و تنوع مجتهدین مختلف، در این مذهب، چنین شكلی دارد. موضوع جدیدی هم نیست. اگر هر فقیه دیگری هم، در جایگاه سیدعلی خامنه‌ای قرار می‌گرفت، كسانی پیدا می‌شدند كه او را به رسمیت نشناسند، و جانشین دیگری را، برای پست ولایت فقیهی، در نظر داشته باشند.

​

به تعبیری دیگر، “برخی” از ایشان، با استبداد مذهبی شاهان پهلوی مخالف بوده‌اند، اما اتوپیا و مدینه‌ی فاضله‌شان، خود، تبلور نوعی استبداد دینی است، كه در لوایح شیخ فضل‌الله نوری، دقیقا تبیین شده است. به همین دلیل هم، بنا بر باور و دریافتشان، از موضوع مرجعیت و حكومت اسلامی، به “سادگی، و به دلایل شرعی، منزلت سیاسی، اجتماعی و اخلاقی‌شان را، زیر پای ولایت مطلقه‌ی سیدروح‌الله خمینی و دستیارانش، قربانی كردند” و باز هم می‌كنند. به قول سیدجوادی: «و این همان غفلتی است كه هرگز بر مهندس بازرگان و دوستان او، در نهضت آزادی و دولت موقت، یا به قول خود آن‌ها، طیف ملی/ مذهبی‌هایی كه “به عنوان تكلیف شرعی!” صلاحیت و منزلت سیاسی و اجتماعی و اخلاقی خود را، وسیله‌ی استقرار و تحكیم استبداد مطلقه‌ی خمینی و باند بهشتی و رفسنجانی قرار دادند، قابل بخشایش نیست.» (58) اما این رفتار نه تنها ناشی از ساده لوحی و ساده‌اندیشی “طیف دوم” نبود؛ بلكه ایشان، با این‌كه اكثرا در غرب تحصیل كرده، با فرهنگ، تمدن و مدنیت ـ در سال‌های اقامتشان در غرب ـ آشنا شده‌اند، اما بنا بر باورهای دگم و مذهبی‌شان، به نوعی، محللِ مشروعیت تراشیدن، برای طیف اول و در راس ایشان، شخص سیدروح‌الله خمینی بوده‌اند. به قول خود ‌سید‌جوادی: «به عبارت دیگر، طیف مهندس بازرگان و مذهبی‌های طرفدار حكومت “قانون” ساده‌لوحانه و دور از هرگونه تعقل و تفكر منطقی و عینی سیاسی و تاریخی، به صورت ابزار و وسیله‌ی انتقال نظام سیاسی كشور ـ از یك استبداد مطلقه به استبداد مطلقه‌‌‌ی دیگر ـ درآمدند» (59) و البته می‌توان از طرفداران “قانون” در حكومت اسلامی، پرسید كه مقصودشان از “قانون” زیر چتر حكومت اسلامی، چیست؟ و ایشان اساسا چه قانونی را در نظر دارند؟ آیا منظورشان قوانین اسلام است؟ قوانین جمهوری اسلامی است؟ قوانین انقلاب كبیر فرانسه است؟ قوانین ناشی از انقلاب مشروطه است؟ برای من، به عنوان یك ایرانی، قواعدی را كه این طیف از واژه‌ی “قانون” در نظر دارد، اساسا مفهوم نیست. آنچه كه از رفتار خود ایشان، مستفاد می‌شود، نظر ایشان، به قوانین اسلامی قرآن و حكومت اسلامی است، كه 180 درجه با قوانین شناخته شده‌ی حقوق بشر و بیانیه‌ی جهانی حقوق بشر، زاویه دارد. به همین دلیل هم، طیف دوم، بیش از آن كه یك تعریف جدی، اساسی، اصولی و واقعی، از قانون و حقوق شهروندی، جامعه‌ی مدنی، آزادی، حقوق دگراندیشان و مفاهیمی از این دست بدهد، با مخلوط كردن مفاهیم اسلامی و مفاهیم شناخته شده‌ی جهانی از قانون و حقوق انسان‌ها، اساسا وارد بحث مفهوم قانون نشده، واژه‌ی “قانون” را مبهم می‌گذارد.

​

اما به طور مشخص، طیف اول، در این رابطه، دقیق‌تر و بر اساس موازین دینی‌اش عمل می‌كند، و استنادش به قوانین اسلامی، برای كسی كه “از بیرون در این حكومت دینی، نظر می‌كند” مشخص و روشن است؛ اما طیف دوم، به دلیل قرار گرفتنش مابین دو صندلی لرزان، از جریان ملی/مذهبی‌ها، تصاویری مبهم و نامشخص ارائه می‌دهد، كه به هیچ‌وجه قابل سرمایه‌گزاری و توجه نیست. در رابطه با موضوع ساده‌اندیشی و ساده‌لوحی طیف دوم هم، باید تاكید كرد كه طیف مهندس مهدی بازرگان و یاران دور و نزدیك او، نه تنها ساده‌لوح و ساده‌اندیش نبودند، بلكه بنا بر باورها و اعتقادات مذهبی‌شان، چاره‌ی دیگری ـ بجز همان كاری كه كرده‌اند ـ نداشته‌اند، و با تمام تخصص و گرایش‌های بظاهر ملی‌شان ـ به دلیل حضور باور خطرناك شیعی به امام، رهبر و مجتهد ـ خود را وسیله‌ی به قدرت رساندن باند جنایتكار استبداد مذهبی قرار داده‌اند. اگر هم تلاش نافرجامی، زیر پوشش ملی‌گرایی و حكومت قانون كرده‌اند، پوزیسیونی توخالی بیشتر نبوده است. به بیانی دیگر “طیف دوم” با خالی كردن پشت مردم، از حضورش در صحنه‌ی سیاسی كشور ـ چه اجباری و چه اختیاری ـ تنها از رهبر مذهبی‌اش اطاعت كرده است، و به همین دلیل هم، هیچ  حرجی بر ایشان نیست. و اگر ایشان “منزلت سیاسی” خود را وسیله‌ی تحكیم پایه‌های قدرت حكومت و ولایت مطلقه‌ی باند بهشتی و رفسنجانی و خامنه‌ای قرار داده‌اند، همان كاری را كرده‌اند كه تكلیف شرعی و واجب كفایی مذهبی‌شان بوده است. كسانی نظیر آیت‌الله سیدمحمود طالقانی، مهندس عزت‌الله سحابی، دكتر علی شریعتی و مهندس مهدی بازرگان ـ كه به عنوان شاخص‌های اسلام معتدل معرفی می‌شوند ـ اگر تلاشی كرده‌اند، یا دست ‌و پایی هم زده‌اند، تنها در دعوای مشخص و شخصی با رفسنجانی‌ها و خامنه‌ای‌ها بوده است و نه تفاوتی در تعبیر ولایت فقیهی از اسلام و شیعه‌ی حكومتی. در همین راستا، نگاهی بكنیم به تعبیر علی شریعتی، از موضوع “اختلاف سلیقه” با علمای شیعه! شریعتی در كتاب “مذهب علیه مذهب” می‌نویسد: «پس این شایعه از كجا پا گرفته كه من، مخالف علماء و حوزه‌ی علمیه هستم؟!… مساله‌ی دیگری كه بسیار مهم است این است كه می‌كوشند تا به انواع حیله‌ها، ما را به عنوان عده‌ای یا فرد و یا افرادی كه با روحانیت مخالفند، جلوه دهند. به این عنوان حمله می‌كنند و هدفشان این است كه ما را وادارند ـ تا به عنوان دفاع از خود ـ به روحانیت حمله كنیم، و این حمله در جامعه، به این شكل تجلی كند كه گروهی یا قشری یا عده‌ای از روشنفكرانِ (مذهبی) این جامعه با روحانیت مخالفند… (ممكن است این روشنفكرانِ مذهبی) انتقاداتی، به شیوه‌ی “تبلیغ مذهبی” یا شیوه‌ی تحلیل بعضی از مسائل اعتقادی داشته باشد. ممكن است با روحانی یا روحانیت ـ در بعضی از مسائل ـ اختلاف سلیقه داشته باشد، و ممكن است (كه) با فلان عالم مذهبی ـ روحانی‌ای كه عالم جدی مذهبی است و روحانیت واقعی دینی ـ اختلاف فراوانی داشته باشم، و او به شدت به من بتازد، و من به شدت به او حمله كنم؛ اما اختلاف من با او، اختلاف پسر و پدری است در داخل خانواده، و وقتی كه به همسایه و بیگانه (مردم و غیرخودی‌ها) می‌رسد، ما یك خانواده هستیم.» (60) هم چنین، نظرگاه علی شریعتی نسبت به روحانیت شیعه، در گفت‌و‌گویی ـ در تاریخ 23 آذرماه 1350 در حسینیه‌ی ارشاد ـ به خوبی، تبیین، تشریح و تاكید شده است: «… اما راجع به علمای اسلامی، این را می‌خواهم ادعا كنم، و ده‌ها قرینه و نمونه‌ی عینی، بر اثبات آن دارم، كه از میان نویسندگان و سخنرانان و فضلای اسلامی معاصر، هیچ كس ـ البته در حد امكانات و نوع كار و كاراكتر خودش ـ به اندازه‌ی من، “افتخار دفاع جدی و موثر عملی و فكری”، از این جامعه‌ی گرانقدری كه امید بزرگ و سرمایه‌ی عزیز ماست (یعنی روحانیت شیعه) را نداشته است.» (61) گره‌ی اصلی بحث هم، همین جاست. تمام كسانی كه به عنوان سران طیف دوم معرفی شده‌اند، به دلیل مخدوش كردن مرز بین دین و حكومت، و همچنین باورشان به شیوه‌های سنتی حكومت اسلامی ـ با هر شكلی ـ ناگزیر از تن دادن به سرنوشت محتومشان هستند. كما این كه دیگرانی، از همین “طیف دوم” در سال‌های تغییر هزاره‌، با “سا‌ل‌ها احتیاط و تاخیر و شرمندگی” با دزدیدن شعارهای انقلاب كبیر فرانسه، مبانی حقوق بشر… و تعابیری از این دست، می‌كوشند كه كلیت “اسلام در حكومت” را نجات بدهند، و نه مردمی را كه این همه سال، زیر تیغ رهبری شیعه، به فلاكت افتاده‌اند. «‌‌اندیشه‌های آقای سروش هم، همان تشیع علوی و اسلام نبوی دكتر علی شریعتی و مجاهدین است؛ با این تازگی كه پس از تجربه‌ی خونین 17 ساله‌ی حكومت اسلامی (تا زمان نوشتن كتاب گفتگوها) آقای سروش، اینك، با احتیاط و شرمندگی و تاخیر، از جدایی دین و سیاست، حرف می‌زند؛ با این‌حال باید بدانیم كه این موضع‌گیری ـ اساسا ـ برای حفظ و نجات اسلام است، و نه برای استقرار آزادی و دموكراسی در ایران. متفكرانی مانند آقای سروش؛ اگر بخواهند روزی بین اسلام و آزادی، یكی را انتخاب كنند، آن یكی حتما اسلام خواهد بود و نه        آزادی.» (62) به این دلیل‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌ِروشن و با این بندبازی كه اصولا: «او (سروش) ابتدا موضع‌گیری طرفداران حكومت عرفی را ـ كه می‌گویند با ترویجِ تسامح، كنار گذاشتن جنگ ایمان‌ها و واگزاری امر دین “به حیات درونی” افراد، حكومت‌ها باید كار خود را به “تدبیر در امور جامعه” و حفظ حقوق مشترك آدمیان” منحصر كنند، ناشی از “بی‌یقینی” معرفی می‌كند، و به آنها حمله می‌برد؛ كه با كار خودشان، رضای خالق را فدای رضای مخلوق می‌كنند. و ادله‌شان برای آن‌هایی مفید است كه “از بیرون در دین نظر می‌كنند” و به درد انسانِ دینی و جامعه‌ی دینی نمی‌خورد. و “شعار بی‌معنی جدایی دین از سیاست” اصل مسلم “یكی بودن دیانت و سیاست” را نقض می‌كند، و حال آنكه “در یك جامعه‌ی دیندار”… سیاست نمی‌تواند دینی نباشد.» (63)

​

اما داستانِ “محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلام در ایران!”

​

من، در كتاب “پشت دروازه تهران” به روشنی “محبوبیت” 1300 (1400) ساله‌ی اسلام در ایران و چگونگی به حكومت رسیدن اسلام و تشیع را تشریح كرده‌ام، با این‌حال، برای كسانی كه به آن كتاب دسترسی ندارند، با آوردن چند سند و مدرك تاریخی، میزان این “محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلام در ایران را” ـ كه مهندس عزت‌الله سحابی، سخت نگران پایان یافتن آن است ـ بار دیگر، و با اسنادی دیگر، نشان می‌دهم. «دهقانان پارسی، مقاومت دلیرانه و ممتدی در مقابل اعراب ابراز داشتند. اعراب، لشكر دهقانان را كه شهرك، مرزبان پارسی، در راس ایشان قرار داشت، در طی پیكاری خونین، در ریشهر نزدیك توج، شكست دادند. استخر به موجب عهدنامه‌ای كه در سال 648 میلادی (28 هجری) با ابوموسی اشعری منعقد نمود، سر به فرمان تازیان نهاد. ولی سال بعد ساكنان آن شورش كرده، افراد پادگان عرب را به قتل رساندند. اعراب بی‌درنگ استخر را محاصره كرده، تسخیر نمودند و ویران ساختند و قریب به 40 هزار تن از مردان را به هلاكت رسانده، زنان و كودكان  را به بردگی بردند (649 میلادی/29 هجری) پیشوایان عرب به هنگام تسخیر پارس، اراضی بسیاری را به تصرف خویش در آورده، غصب كردند … در جریان تسخیر ایران، نواحی بسیار زیان دیدند و اسیران فراوان، از ذكور و اناث و “مردم صلح‌جوی شهرها و دهات” به ویژه از عراق و خوزستان و پارس، به بردگی برده شدند … تسخیر ایران به دست اعراب، و ورود آن كشور در قلمرو خلافت، عواقب چندی به دنبال داشت. نخست آنكه تازیان ـ اعم از اسكان یافته یا چادر نشین ـ به صورت قبایل كامل، به ایران، نقل مكان كردند. به طوری كه “و. و. بارتولد” خاطر نشان كرده، مهاجرت اعراب “اولا به شكل احداث اردوگاه‌های نظامی، كه مسكن حاكم منصوب از طرف خلیفه نیز بوده، صورت گرفت، و ثانیا بدویان، اراضی معینی را تصاحب و تصرف كردند…” حتا در قرن دهم میلادی (چهارم هجری) در بسیاری از شهرهای ایران، مثلا در قم، اعراب، اكثریت ساكنان را تشكیل می‌دادند و زبان عربی در بلاد حكمفرما بود.» (64) «از درون چنین مكتبی بود كه دین‌سالاری مطلقه‌ی روحانیت شیعه، عصر صفوی و عصر قاجار، و در سال‌های پایانی قرن بیستم، دین‌سالاری مطلقه‌ی روحانیت فقیه، سر برآورد؛ روحانیتی كه اكثر قریب به اتفاق كارگردانان آن ـ در زمان شاه اسماعیل و بخصوص شاه طهماسب اول ـ بر اثر كمبود فقهای شیعه، در خود ایران، به صورت كالایی وارداتی، از جبل‌عامل لبنان، شام، عراق عرب و بحرین، به ایران آورده شدند. ولی با آنكه در ایران، به مال و مقامی فراوان، دست یافتند، (اما) هیچ‌وقت، نه خود را واقعا ایرانی دانستند، و نه از ذم و تحقیر “اعاجم” (ایرانی‌ها) در همه‌ی شرایط، خودداری كردند.» (65)

​

«در این ایام، ملای باسوادی در ایران داشتیم كه كتاب‌های بسیار، خود او و پدرش، به زبان فارسی و عربی نوشته‌اند. و اساس تشیع، در ایران، به سعی این دو نفر، محكم‌تر شد، و بدین سبب، مردم متعصب، به آن دو نفر، بسیار معتقدند و نمی‌شود به كفش آن‌ها، كفشك گفت! ولی از لحاظ وضع مملكت و حتا از لحاظ خود مذهب شیعه هم كه به مساله بنگریم، بقدری این دو نفر خرافات وارد این مذهب كردند، و ایجاد تعصب در میان مردم كردند، و آخوند و اهل دین را بر همه‌ی امور مملكت، مسلط ساختند، و دستگاه دولت را ضعیف و سست كردند؛ كه شاید در هیچ‌دوره‌ای، هیچ دو نفری نتوانسته بودند عشر آن‌ها، از این قبیل زیان‌ها، به ملت ایران برسانند. ملا محمد باقر مجلسی، پسر ملا محمد تقی مجلسی، شاید برای مال دنیا و به حرص سیم و زر نبود كه دست به خون مخالفان تشیع دراز می‌كرد. و همه نوع آزار و شكنجه را در حق هركس ـ از سنی و صوفی و درویش و زردشتی و یهودی وعیسوی ـ بلااستثناء جایز می دانست.» (66)

​

مهدی اصلانی ـ یكی از جان‌بدر بردگان كشتار تابستان 67 ـ در رابطه با میزان این محبوبیت، و همدستی ضمنی طیف دوم، با این كشتار می‌نویسد: «قتل عام و تسویه‌ی فیزیكی تابستان 67 كه به نظر من، با “توافق تمام پوزیسیون حكومتی” در مقطع خاتمه‌ی جنگ، به اجرا در آمد، امروزه ابعادی فراتر از مرزهای ملی و گستره‌ی جغرافیایی وطنمان یافته… است… داستان تابستان 67، داستان به صلابه كشیدن یك نسل ظاهرا بی‌تقصیر و ویران شده است… داستان مرتد ملی و فطری، ملحد بودن و ایمان آوردن، اتاق‌های تمشیت، دوربین‌های منتظر و فرم‌های انزجار، برای آنكه بگویی خود نیستم، داستان به نوبت ایستادگان مرگ، در كریدور رجایی‌شهر، داستان به نزد “هیئت” رفتن و پاسخِ “مسلمانی یا نه؟” دادن. داستان… “چشم‌بندهای بی‌صاحب و دمپائی‌های پلاستیكی”. عوعوی سگ‌ها و جست وجوی برادران نایافته در لعنت‌‌آباد. گورهای دسته جمعی و ناشناخته، سینه خراشیدن و لب گزیدن خواهران و “داغ بر دل پر خون نهادن” و رفتن. داستان خون و فریاد، تسلیم و مقاومت، پنهان‌كاری و بی‌تكلیفی، شكم‌دریدن و رگ‌زدن، تازیانه خوردن و تعزیر شدن، مرگ خودآگاهی و بر سرِ دارِ بلند ایستادن، داستان همه‌ی پایمال شده‌ها و سركوب شدگان میهن، داستان تابستان تلخ 67… «… تمام كانال‌های ارتباطی ما با خارج، توسط مدیریت زندان قطع شد… تا یكشنبه‌ی موعود در شهریور ماه 67 كه نوبت بند ما ـ بند 8 زندان گوهردشت ـ رسید…» (67) دكتر رضا غفاری، در كتاب خاطرات یك زندانی، از زندان‌های جمهوری اسلامی می‌نویسد: «سرانجام از بند فرعی 20 در طبقه‌ی هم‌كف، خبرهایی دایر بر تائید نهایی اعدام‌های دسته‌جمعی دریافت كردیم. بندیان آنجا، رو به محوطه‌ی زندان بودند و از پنجره‌ای، آمد و رفتٍ تریلی‌های بزرگ حمل گوشت را دیده بودند. گاهی در شبانه‌روز، چندین تریلی گوشت، از آنجا خارج می‌شد. آن‌ها در مورد این آمد و شدها، كنجكاو شده، و با توجه به شایعه‌‌ها، 24 ساعته كشیك داده بودند. روزی، یك تریلی، در میدان دیدشان می‌ایستد. درش باز می‌شود. پر از بسته‌های بلند بود. پاسدارها، به بالای بسته‌های بزرگ پلاستیكی رفته، بسته‌های مشابهی را روی آن، جای می‌داده‌اند، تا ظرفیت تكمیل شود. هر بسته، در یك كفن پلاستیكی، پوشیده شده، سر و تهش را بسته بودند. با توجه به حالتٍ لغزانِ زیرِ پای پاسداران، می‌فهمند كه محموله‌ها، چیزی جز اجساد اعدام شدگان نیست. كامیون‌های حمل گوشت، مدام، نعش‌های اعدامی‌ها را، به گورستان‌های گمنام می‌بردند. حمل اجساد، در فاصله‌ی دوماه مرداد و شهریور ادامه داشت.«هنوز گورستان‌های جمعی جنوب تهران، كشف نشده بود. جسدها را صدتا صدتا، در چاله‌ها می‌ریختند و با عجله، با بولدوزر، رویشان را می‌پوشاندند. «باران سنگینی كه به دنبال آن باریده بود، خاك‌ها را شست و اجساد قربانیان نمایان شد. سگ‌ها طعمه‌ی خوبی پیدا كرده بودند. به دنبال یك طوفان شدید، ساكنان حلبی‌آبادهای اطراف گورستان‌های جمعی، متوجه می‌شوند كه سگ‌های ولگرد، در نقطه‌ای جمع شده‌اند. بدین ترتیب بود كه اجساد زندانیان، شناسایی و قبرستان‌های مخفی، كشف شد. خبر به سرعت همه‌جا پیچید. پاسداران ولایت‌ مطلقه‌ی فقیه، به سرعت دست به كار شدند. و منطقه را قرق كردند و با بولدوزر، به سرعت روی اجساد را پوشاندند. اما مردم حالا دیگر گورستان را شناخته بودند. «خانواده‌های هزاران زندانی اعدام شده، هنوز هم هر جمعه، بر سر مزار جمعی، گردهم می‌آیند و برای عزیزانشان ـ كه در اسارت و مظلومیت، قهرمانامه جان داده‌اند ـ مویه می‌كنند. اینان غالبا برای افراد حلبی آبادها غذا می‌برند.» (68) یرواند آبراهامیان در مقاله‌ای با عنوان كشتار تابستان 1367 در بخش “تفتیش عقاید” می‌نویسد: «در نخستین ساعات روز جمعه، 28 تیرماه 1367 (19 ژوئیه 1988) حصارهای آهنینی بر گرد زندان‌های اصلی سرتاسری ایران، كشیده شد. دروازه‌ها بسته و تلفن‌ها قطع شد. تلویزیون‌‌ها را از برق بیرون كشیدند، و از توزیع نامه‌ها، روزنامه‌ها و بسته‌های دارویی (در زندان‌ها) خودداری ورزیدند. ساعات ملاقات، منحل شد، و بستگان زندانیان را، از حول و حوش زندان‌ها پراكنده ساختند. به زندانیان دستور داده شد كه در سلول‌های خود باقی بمانند. و از صحبت با نگهبانان و كارگران افغانی خودداری كنند. رفت و‌ آمد به مكان‌های عمومی ـ مانند درمانگاه‌ها، كارگاه‌ها، قرائت‌خانه‌ها، تالارهای تدریس و حیاط‌ها ـ ممنوع شد. از آنجایی كه زندانیان ـ هركدام ـ مامورِ مهار كردن دسته‌های مشابهی از زندانیان بودند، این امر باعث شد كه زندانیان سیاسی؛ چپی‌ها از مجاهدین، سلطنت‌طلبان از غیر سلطنت‌طلبان، توابین (كسانی كه توبه كرده و به صورت خبرچینان دستگاه درآمده بودند) از غیر توابین، مردان از زنان، كسانی كه به زندان‌های طولانی محكوم شده بودند، از كسانی كه محكومیت كوتاه‌مدت داشتند، كسانی كه تازه محكوم شده بودند، از كسانی كه مدت‌ها قبل، دوره‌ی محكومیت خود را گذرانده بودند، جدا شوند… «درست قبل از آغاز شدت عمل، در زندان‌ها، فرمان مخفیانه‌ای از طرف خمینی صادر شد، كه تاریخ دقیق آن مشخص نیست. بعضی‌ها احتمال می‌دهند كه این فرمان، یك فتوای رسمی بود و طی آن، به یك كمیسیون ویژه اختیار داده شد، كه اعضای سازمان مجاهدین خلق را ـ به عنوان “محارب” و افراد وابسته به سازمان‌های چپ را به عنوان       “مرتد” ـ اعدام كنند. در كمیسیون تهران، كه اعضای آن به 16 نفر می‌رسید، نمایندگانی از جانب شخص امام، رئیس جمهورِ (وقت سیدعلی خامنه‌ای) دادستان كل، دادگاه‌های انقلاب، وزارت‌خانه‌های دادگستری و اطلاعات، همچنین اداره‌های دو زندان اصلی ویژه‌ی زندانیان سیاسی، یعنی اوین و گوهردشت، عضویت داشتند. «آیت‌الله اشراقی، رئیس این كمیسیون، دو دستیار مخصوص داشت كه یكی حجت‌الاسلام نیری بود و دیگری حجت‌الاسلام مبشری. در جریان 5 ماه بعدی، اعضای این كمیسیون، با هلی‌كوپتر، بین زندان‌های اوین و گوهردشت، در رفت‌و‌آمد بودند. به همین سبب، نام آن‌ها، به “كمیسیون هوابرد مرگ” شهرت پیدا كرد. كمیسیون‌های مشابهی نیز در شهرستان‌ها تشكیل شد…

​

«یك كارگر افغانی كه غذا به زندان می‌آورد، علامت آگاهی دهنده‌ای، به دور گردن خود ترسیم كرد؛ اما زندانیان بازهم تا مدتی بعد، معنی آن را درنیافتند. برخی گمان بردند كه او می‌خواهد بفهماند كه خمینی مرده است. برای آن‌ها، تصور اعدام جمعی ـ آن‌هم در هنگام شادی و سرور عمومی ـ دشوار بود؛ چون در روز 29 تیرماه (20 ژوئیه1988) یعنی درست یك روز بعد از شروع شدت عمل در زندان‌ها، خمینی سرانجام، با پذیرفتنِ آتش بسِ پیشنهادی سازمان ملل، به جنگ با عراق پایان داد.» (69) «غروب روز بعد، من و سعید و مامان، 5 دقیقه فرصت داشتیم جنازه را ببینیم. یك شلوار سربازی تنت بود، و یك بلوز ماشی‌رنگ كه لكه‌ی بزرگ و سیاه خون، از سینه‌ات شروع می‌شد و تا زانوهات ادامه می‌یافت. جای دو تیر هم در ران‌هات بود، یكی چپ، یكی راست. مامان بلوزت را پس زد، و به جای زخم نگاه كرد. من، حال تهوع داشتم. صورتم را برگرداندم. دوتا نفس عمیق كشیدم كه طاقت بیاورم. كف پاهات، از خون‌مردگی و زخمِ روی زخم، كبود و سیاه می‌زد. انگار پاهات را توی كوره گذاشته‌اند و پخته‌اند، ذغال شده بود و بوی عفونت می‌داد. مامان زیر لب دعا خواند و گفت: پیام اسلام شما همین بود؟!» (70) «‌در سال 1367 وقتی حكم محاكمه‌ی دوباره زندانیانِ سرِ موضع را از خمینی گرفتند، سه حاكم‌شرع برای اینكار درنظر ‌گرفته‌ شدند. یكی از این سه قاضی‌شرع، رازینی بود. دو نفر دیگر، یكی حجت‌الاسلام رئیسی، رئیس كنونی بازرسی كل كشور و دیگری حجت‌الاسلام نیری بود كه اكنون بر سرِ گنج قارون كمیته‌ی امداد امام‌خمینی نشسته‌ است! او نماینده‌ی عسكر‌اولادی در این بنیاد است؛ یعنی عسكر‌اولادی نماینده‌ی ولی‌فقیه در این كمیته‌ است و نیری هم نماینده‌ی او. «این سه‌نفر ـ پس از دریافت حكمِ اعدامِ زندانیانِ سرموضع از  خمینی ـ با هلی‌كوپتر روی زندان‌ها پرواز كردند و در عرض دو‌هفته، چند‌هزار زندانی سیاسی را كشتند. محاكمه‌ای در كار نبود. سر‌موضع و غیر‌سر‌موضع هم مطرح نبود! تنها با این حكم خمینی، دست به قتل‌عام زدند. بعضی زندانیان جان‌بدر‌برده، برای من تعریف كردند كه در زیرزمین‌های زندان اوین و شوفاژخانه‌ی بزرگ زندان اوین، به لوله‌های آبگرم، طناب وصل كردند و هرشب ده‌ها نفر را در این شوفاژخانه بدار كشیدند.    «رازینی، با موافقت اسدالله لاجوردی، صد‌ها نفر را دریك ساختمان متروكه، در یكی از قسمت‌های متروكه‌ی زندان اوین كه قرار بود خرابش كنند، جمع كرد و كشت. «‌حدود دویست زندانی را، در این ساختمان كه درزِ پنجره‌هایش را پیشتر با سیمان تیغه كشیده‌ بودند، جمع كردند. ابتدا چند كپسول بزرگ گازِ مایع را كه شیرهای كنترلشان را شكسته‌ بودند، برای خفه‌كردن زندانیان، به داخل ساختمان انداختند. نیم‌ساعت بعد ساختمان را كه از قبل مین‌گذاری شده‌ بود، منفجر كردند و همه‌ی این دویست زندانی را زیر آوار دفن كردند. این فقط گوشه‌ای…» (71)

​

برای شناخت شرایطی كه مهدی اصلانی، دكتر رضا غفاری، یرواند آبراهامیان، شهرنوش پارسی‌پور، منیره‌ی برادران، و دیگرانی كه خیلی‌هاشان از قربانیان، در عین‌حال، جان‌بدربردگان این كشتار هستند، نگاهی می‌كنیم به متن حكم اعدام فوری و غیرقابل برگشتٍ زندانیان ایران، از سوی شخص خمینی، در سرفصل آتش بس؛ تا در همین رابطه، میزان “اختلاف فكری” دو طیف، و عملكردهای ایشان، در سرفصل‌های  مشخص ـ بخصوص این كشتار تاریخی ـ را محك زده باشیم! «از آن‌جا كه منافقین (سازمان مجاهدین خلق) خائن، به هیچ‌وجه به اسلام معتقد نبوده، و هرچه می‌گویند از روی حیله و نفاق آن‌‌هاست… كسانی كه در زندان‌های سراسر كشور، بر سر موضع نفاق خود، پافشاری كرده و می‌كنند، محارب و محكوم به اعدام می‌باشند، و تشخیص موضوع نیز در تهران، با رای اكثریت آقایان “حجت‌الاسلام نیری” دامت افاضاته (قاضی شرع) جناب “آقای اشراقی” (دادستان تهران) و نماینده‌‌ای از وزارت اطلاعات می‌باشد، اگرچه احتیاط در اجماع است، و همینطور در زندان‌های مراكز استان كشور، رای اكثریت آقایان قاضی شرع، دادستان انقلاب و یا دادیار و نماینده‌ی وزارت اطلاعات، لازم‌الاتباع می‌باشد، رحم بر محاربین، “ساده‌اندیشی” است. قاطعیت اسلام در برابر دشمنان خدا، از اصول تردید ناپذیر نظام اسلامی است. امیدوارم با “خشم و كینه‌ی انقلابی” نسبت به دشمنان اسلام، رضایت خداوند متعال را جلب نمایید. آقایانی كه تشخیص موضوع به عهده‌ی آنان است، “وسوسه و شك و تردید نكنند” و سعی كنند “اشداء علی‌الكفار” باشند. تردید در مسائل قضایی اسلام انقلابی، نادیده گرفتن خون پاك مطهر شهدا می‌باشد. والسلام… روح‌الله موسوی خمینی» (72) بعد هم همین امام و ولی مطلقه‌ی فقیه، برای تكمیل و تاكید بر حكم قبلی‌اش نوشت: «در تمام موارد فوق، هركس، در هر مرحله، اگر بر سر نفاق باشد، حكمش اعدام است. “سریعا دشمنان اسلام را نابود كنید!” در مورد رسیدگی به پرونده‌ها، در هر صورت كه حكم سریع‌تر انجام می‌گردد، همان مورد نظر است،» (73) در یك رابطه‌ی دیگر، همین “امام خمینی” به مناسبت سالگرد تولد پیامبر اسلام، در سال 1982 افاضات فرمود كه: «یوم‌الله واقعی روزی است كه امیرالمومنین علیه السلام، شمشیرش را كشید و خوارج را از اول تا به آخر، درو كرد، و تمامشان را كشت. ایام‌الله روزهایی است كه خداوند تبارك و تعالی، یك زلزله‌ای وارد می‌كند، یك سیلی را وارد می‌كند، یك طوفانی را وارد می‌كند، به این مردم “شلاق” می‌زند كه “آدم” بشوید! امیرالمومنین اگر بنا بود مسامحه بكند، شمشیرش را نمی‌كشید تا 700 نفر را یك‌دفعه بكشد. در حبس‌های ما هم، بیشتر این اشخاصی كه هستند، مقصرند، اگر ما آن‌ها را نكشیم، هریكی‌شان كه بیرون بروند آدم می‌كشند. آدم نمی‌شوند این‌ها… شما آقایان علماء (و لابد طیف دومی‌ها) چرا فقط سراغ احكام نماز و روزه می‌روید؟ چرا هی آیات رحمت را در قرآن می‌خوانید، و آیات قتال را نمی‌خوانید؟! قرآن می‌گوید بكشید، بزنید، حبس كنید! چرا شما همان طرفش را گرفته‌اید كه صحبت از رحمت می كند؟ رحمت، مخالفت با خداست… محراب، یعنی مكان حرب، یعنی مكان جنگ. از محراب‌ها باید جنگ پیدا شود. چنان‌كه بیشتر جنگ‌های اسلام، از محراب‌ها پیدا می‌شد… پیغمبر شمشیر دارد تا آدم بكشد. ائمه‌ی ما علیهم‌السلام، همگی جندی (نظامی) بودند. همگی جنگی بودند. شمشیر می‌كشیدند. آدم می‌كشتند… ما خلیفه می‌خواهیم كه دست ببرد، حد بزند، رجم بكند، همان‌طور كه رسول‌الله صلی‌الله علیه دست می‌برید، حد می‌زد، رجم می‌كرد. و همانطور كه یهود بنی‌قریظه را ـ چون جماعتی ناراضی بودند ـ قتل عام كرد. اگر رسول الله فرمان داد كه فلان محل را بگیرید، فلان خانه را آتش بزنید، فلان طایفه را از بین ببرید، حكم به عدل فرموده است… زندگی بشر را باید به قصاص تامین كرد؛ زیرا (كه) حیات توده، زیر این قتل‌ قصاص خوابیده است. با چندسال زندان كار درست نمی‌شود. این عواطف كودكانه را كنار بگذارید!» (74) و هیچ‌كس، از تمام كسانی كه این روزها، در هیئت “طیف دوم” به میدان آمده‌اند، تا بر جنایات “طیف اول” رنگ بپاشند، چیزی نگفت. نه از خاتمی خبری بود, نه از موسوی خوئینی‌ها، نه عبدالله نوری، نه سعیدزاده، نه اشكوری، نه مهاجرانی، نه كدیور، نه سحابی، نه سازگارا، نه پیمان، نه گنجی، نه حجاریان، نه باقی، نه ابراهیم یزدی، نه رئیس دانا و نه از هیچ‌كس و هیچ‌كس دیگر. از هیچ‌كس و هیچ‌كس، صدایی برنخاست. هیچ‌كس به دفاع از این سوختگان یك فاجعه‌ی تاریخی برنخاست. هیچ كس هیچ چیز نگفت. همه، سرهاشان را به زیر عبای خمینی كرده بودند تا گرم شوند. كسی نگفت كه این همه جوان مملكت، چرا این چنین پرپر شدند؟! همان زمان هم همه‌شان ـ همین طیف دومی‌ها ـ در این اندیشه بودند كه راهی برای پاك كردن این جنایات، از خاطره‌ی تاریخی مردم پیدا كنند. تنها یك نفر ـ كه خیلی‌ها به ساده‌لوحی‌اش اذعان دارند ـ به میدان آمد؛ حسین‌علی منتظری كه عنوان ولایتعهدی‌اش را هم “ساده‌لوحانه” بر سر این “ساده‌اندیشی‌‌”‌اش داو گذاشت، و باخت، و هنوز هم دارد تاوانِ مثلا اعتراضش را می‌پردازد. تمام “طیف دومی‌ها” در تدارك بودند كه محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلامشان را حفظ كنند. برای همین‌هم فقط سكوت كردند و سكوت. بعد كه آب‌ها از آسیاب افتاد. بعد كه همان جنایات می‌رفت تا كلیت نظام را ـ و محبوبیت 1300 ساله‌ی تئوری آن را ـ زیر علامت سوال ببرد، همه‌شان، به یكباره، از سوراخ‌هاشان بیرون ریختند. همه‌شان به صدا درآمدند. همه‌شان باهم. یكهو. نمی‌دانستی چه خبر است. آب در خوابگه مورچگان افتاده بود.

​

دكتر محمد ملكی اولین رئیس دانشگاه تهران، پس از قیام 57، كه از سال 1360 تا 1365 در زندان‌های حكومت اسلامی، تحت تعلیمات عالیه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم و مدرسه‌ی حقانی، طعم گس “تركه‌های آلبالو” و “تازیانه‌های تعزیر” را چشیده است، در نامه‌ای به اكبر گنجی، مغضوب فعلی حكومت اسلامی (پس از داستان كنفرانس برلین) كه در نشریه‌ی “امید زنجان” چاپ شده است، مطالبی را یادآوری می‌كند كه خواندنش، خالی از لطف نیست. البته “امید زنجان” هم در تداوم اجرای فتوای “ولی مطلقه‌ی فقیهٍ” حكومت اسلامی، از نقشه‌ی جغرافیای مطبوعات داخل كشور ـ احتمالا به دلیل این ناپرهیزی و ناپرهیزی‌هایی از این دست ـ پاك شد و به تاریخ پیوست!!!

​

«اوین، اكبر گنجی،

​

«… من رنجت را می‌شناسم و احساست را می‌فهمم؛ زیرا سال‌ها در این دانشگاه (عنوانی كه مسئولین وقت، روی زندان اوین گذاشته بودند) به كسب علوم و فنون در “مكتب دیكتاتورها” دچار بودم. و از احكام علمای “عالی مقام” در برخورد با مخالفان و دگراندیشان، بهره‌ها برده‌ام، و می‌دانم و شاهد بوده‌ام كه چگونه می‌توان “تواب” سازی كرد، شكنجه را “تعزیر”  نام نهاد، و ایمان را از كف پا، به دل راه داد، و دادگاه و محاكمه‌ی آنچنانی راه انداخت.»‌ (75)

​

و بعد هم دكتر ملكی، بعضی تفاوت‌ها را بین زندانی سیاسی دهه‌ی 60 با زندانی سیاسی اواخر دهه 70 را ـ كه الزاما نه زندانی سیاسی كه نهایتا مغضوبین درگاه ولایت‌ مطلقه‌ی فقیهند ـ تشریح می‌كند. تفاوت در رفتار، بین مخالفین حكومت اسلامی، با كسانی كه در تمام آن دو دهه، در اعمال فشار بر روی مردم و زندانیان سیاسی، همراه و همكار  با كلیت نظام، كار تئوریك و پراتیك می‌كرده‌اند! متاسفانه ـ حتا داستان ترورهای برلین هم كه پیش آمد ـ هیچ‌كدامِ این‌ها، هیچ‌چیز نگفت. هنوز سرهاشان به زیر عبای جانشین خمینی بود. و همچنان و بازهم، در تداركِ رفع‌و رجوع محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلامشان بودند كه ناگهان… نوری در تاریكی عبای “طیف اول” به تكانشان آورد. اتفاقی افتاده بود. اینجا دیگر مساله‌‌‌ی كلیت نظام اسلامی مطرح بود. دادگاه میكونوس و افتضاح محكومیت سران رژیم اسلامی، همه‌شان را ـ همه‌ی طیف دومی‌ها را ـ به تكاپو واداشت. دیگر نمی‌شد كه بیش از این ـ در رابطه با برباد رفتن محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلامشان ـ سكوت كنند. دیگر نمی‌شد. و یكباره به میدان ریختند، و رئیس جمهوری را كه در تمام آن سال‌ها، با كتاب‌هایش سرگرم بود، و برای حذف زبان فارسی، از نقشه‌ی جغرافیای جهان اسلامی، نقشه‌ها می‌ریخت، و در سمینارهای بین المللی شركت می‌كرد، به میدان آوردند. وضع خیلی خراب شده بود. ممكن بود خراب‌تر هم بشود. «این شخصیت بزرگ اسلامی (سیدمحمد خاتمی) در ماه آوریل 1984 كه تازه وزیر ارشاد اسلامی شده بود، در اولین سمینار نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی در خارج از كشور ـ كه به دلیل همدلی و دوستی میان علماء و غلامان  سفارت، در شهر لندن برگزار شد ـ در “تعیین اولویت‌های استراتژیك فرهنگی” تصمیم گرفت كه “زبان عربی را به عنوان زبان بین‌المللی” جمهوری اسلامی معرفی نماید. و با تاكید بر “اشاعه‌ی زبان عربی، به عنوان زبان بین‌المللی اسلامی، در تحكیم پایه‌های اسلام” زمینه را برای اعلام زبان عربی، به عنوان زبان رسمی مردم ایران فراهم آورند.» (76)

​

به قول استاد مجتبی مینوی: «اولیای وزارت آموزش و پرورش، نیز در نصب و تعیین دبیران زبان و ادبیات (یا مثلا وزرای ارشاد یا روسای جمهور) بیشتر دقت كنند، و از برای دانستن زبان فارسی، ارج و مقام بیشتری قائل شوند، چونكه ارجمندترین میراثی كه برای ما مانده است، فرهنگ و ادبیات ملی ماست و بستگی این ادبیات و فرهنگ گرانقدر، به زبان فارسی، محل تردید نیست.» (77) و درست، به شیوه‌ی همین وزیر ارشاد و رئیس جمهور سیدمحمد خاتمی: «اعراب مسلمان، با حمله به ایران، كوشیدند، هم، شكل حكومتی ایران را عوض كنند، و هم باورها و اعتقادات ملی و مذهبی مردم را تغییر دهند، و هم ـ خصوصا ـ زبان عربی را جایگزین زبان فارسی كنند.» (78) بعد هم همین عرب مسلمان، سید محمد خاتمی، همین دشمن زبان و فرهنگ پارسی، شد شهزاده‌ی تسامح، تساهل، گفت‌و گوی فرهنگ‌ها، جامعه‌ی مدنی، اصلاح‌طلبی، آزادیخواهی و ملی‌گرایی… و تا بحال هم، چهارسال دیگر، بر سر مردم كلاه رفته است، و باصطلاح روشنفكران ما، این بار چهره‌ی این امام تازه را در ماهِ ناآگاهی‌شان دیدند، و … هنوز هم معلوم نیست كه چه خواهد شد؟! تا اینان، این‌بار، چه ماری را از آستینِ جادویی‌شان بیرون بكشند؛ تا باز هم، بر محبوبیت 130و این امام‌زاده‌ی تازه، تئوریسین زبان بین‌المللی عربی برای جهان اسلامی، افاضات دیگری هم دارد كه خواندنش، خالی از لطف نیست: «كسانی در ایران حق فعالیت و حیات سیاسی دارند كه به اسلام و رهبری، اعتقاد داشته باشند (تكلیف دگراندیشان معلوم است)… با كسی كه نظام را قبول ندارد و در فكر براندازی است، با زبان امنیتی و تنبیهی باید برخورد كرد.» (79)

​

«اگر منظور از آزادی این باشد كه با مبنای انقلاب اسلامی و اسلام برخورد شود، این آزادی را به هیچ وجه، مردم انقلابی ایران نمی‌تواند (قبول كند) و اجازه هم نمی‌دهد… “آزادی در وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌های گروهی” این است كه همگام با مردم باشند و حرف مردم را بزنند.» (80)

​

«هوشیار باشیم كه در عین‌حالی كه بر آزادی و نهادی شدن آزادی، پای می‌فشاریم، و برای آن “فداكاری” می‌كنیم، به هیچ‌وجه همسوی دشمنان نشویم…» (81)  و بالاخره:«سلمان رشدی نویسنده‌ی كتاب آیات شیطانی، باید بر اساس حكم شرعی حضرت امام خمینی اعدام شود، و هیچ راهی برای گریز وی، از اجرای این حكم نیست…» (82) اما در ادامه‌ی همان روش همیشگی خشونت، ترور، مرگ، زندان، تعزیر ـ در همین چهارسال حكومت این امام‌زاده‌ی تازه هم ـ یك سلسله از فرهنگ‌سازان ایران را، كه در توهم این “رئیس جمهور آزادیخواه اصلاح‌طلبِ” تازه‌نفس (با تمام سوابق درخشانش) آفتابی شده بودند، به زنجیر قتل‌های زنجیره‌ای، به صلابه كشیدند، و در خوابگاه دانشجویان تهران و تبریز، چنان جنایتی كردند كه روی تمام اصلاح‌طلبان را سفید كرد؛ اما بازهم از ایشان (پرزیدنت سیدمحمدخاتمی) بجز قرائت چند انشای دبستانی، صدایی برنخاست. فقط روشنفكرانی كه به این شهزاده‌ی اصلاح طلبی و راه‌گشایی‌های او، امید بسته بودند، آرزوهای خودشان را در دهان او گذاشته، برایش شعرها سرودند. و تنی چند ـ به اشتباه ـ سر و صدایی كردند، و در كنفرانس برلین، حرف‌هایی بر زبان راندند؛ ولی دیگر ماموریتشان تمام شده بود. و همگی‌شان را، همه‌ی اصلاح طلبان، روزنامه‌نگاران متوهم و سیاست‌بازان “طیف دوم” را، همچون ابومسلم خراسانی، به زنجیر كشیدند. و این شیوه‌ ـ در استمرار حفظ آبرو و محبوبیت 1300 ساله‌ی اسلام ـ هم‌چنان ادامه دارد. ماموریت “طیف دوم” پایان یافته بود. عصر روشنگری ـ كه در ایران آن‌گونه آغاز شده بود ـ  این‌گونه هم به محاق رفت!

​

حسین‌علی منتظری در نامه‌ای كه در تاریخ 17 مهرماه 1365 برای سیدروح‌الله خمینی ارسال داشت ـ با ساده اندیشی تمام ـ وضعیت زندانیان را چنین تبیین كرد: «آیا می‌دانید كه عده‌ی زیادی، زیر شكنجه‌ی بازجوها مرده‌اند؟ آیا می‌دانید كه در زندان مشهد، در اثر نبودن پزشك و نرسیدن به زندانی‌های دختر جوان، بعدا ناچار شدند حدود 25 دختر را با اخراج تخمدان و یا رحم، ناقص كنند؟ آیا می‌دانید كه در زندان شیراز، دختری روزه‌دار را ـ با جرمی مختصر ـ بلافاصله پس از افطار اعدام كردند؟ آیا می‌دانید كه در بعضی از زندان‌های جمهوری اسلامی، دختران جوان را به زور تصرف كردند… آیا می‌دانید كه چه بسیارند زندانیانی كه در اثر شكنجه‌های بی‌رویه، كور یا كر یا فلج یا مبتلا به دردهای مزمن شده‌اند و كسی (هم) به داد آنها نمی‌رسد… آیا می‌دانید كه در بعضی زندان‌ها، حتا از نور روز هم، برای زندانی دریغ داشتند، آنهم نه یك روز و دو روز، بلكه ماه‌ها…» (83) و مهدی بازرگان، در دوران جنگ 8 ساله‌ی ایران و عراق؛ یكماه قبل از پایان جنگ؛ درست همان زمانی كه اوضاع خیلی خراب شده بود، و می‌رفت كه كلیت نظام را، زیر بار توحش جنگ ایران و عراق، از اساس نفی كند، در نامه‌ای به سیدروح‌الله خمینی ـ با ساده‌اندیشی تمام ـ نوشت:

​

«جنابعالی اگر عقیده و علاقه دارید كه باید هستی و حقوق انسان‌ها را، فدای صدور جنگی و اجرای اجباری اسلام و از بین بردن فتنه و فساد نموده و این، یك كار عملی موفق و ماجور می‌باشد، عقیده در دنیا آزاد و محترم است. شخصا و پیروان این طرز تفكر مختارند مبادرت به چنین رسالت انتخابی بنمایند؛ ولی “نه به هزینه و حیات كسان دیگری كه چنین، اعتقاد و الزام ندارند” و نگفته‌اند كه حاضرند تا آخرین نفر و آخرین خانه، در زیر بمب و موشك و سلاح‌های جهنمی شیمیایی آتش‌زا و اتمی نابود شده، شعار جنگ جنگ تا پیروزی بدهند… پیروزی مورد نظر، آنطور كه از شعارها و اعلامیه‌ها و اظهارات مقامات و مسئولین (جمهوری اسلامی) فهمیده شده است، شامل خواسته‌های ذیل است: «مرگ صدام، انحلال حزب بعث، فتح كربلا تا سقوط بغداد، استقرار یك جمهوری اسلامی متحد یا تابع ایران در عراق، اضمحلال دولت‌های ارتجاعی عرب یا تمكین به انقلاب اسلامی ایران، كفرستیزی خصمانه و امحاء قاهرانه‌ی الحاد و استكبار و امپریالیسم در جهان و بالاخره رفع كامل فتنه در عالم.» (84)

​

لابد “طیف دوم” و دوستدارانش، معتقدند كه این حرف‌ها دیگر كهنه شده است، و ضرورتی، برای پرداختن به آنها نیست! شاید هم پرداختن به جنایات دو طیف موسس جمهوری اسلامی، یك “تابو”ی ممنوعه و عبور ناكردنی است، و اصلا نباید راجع به اتفاقاتی كه در دوران حكومت شخص سیدروح‌الله خمینی افتاده‌ است، سخنی گفت. پیرمرد سید رفته است و “خدایش بیامرزد!” از خیلی از كسانی كه این‌روزها در حكومتند، لیبرال‌تر و مهربان‌تر بود! فضولی موقوف! جیزه! واقعیت این است كه تنها ساده‌اندیشانی نظیر مهندس مهدی بازرگان و شیخ حسین‌علی منتظری، توهمی ناشیانه، نسبت به ماهیت اسلامشان دارند، و این اعمال را “فقط” ناشی از جنایات “طیف اول” ارزیابی می‌كنند، و نه جوهر و ماهیتٍ كلِ اسلامِ در حكومت. با این كه به چشم دیده‌اند، كه تا در نقش “اصلاح طلب” و “طیف دوم” به صحنه آمده‌اند، همان بلایی را بر سرشان آوردند، كه جانشینان پیامبر اسلام ـ یا خلفای راشدین ـ  بر سر “اهل رده” آوردند. و اگر این جماعتٍ متوهمِ طیف دوم، خطایی بكند، و زبانش را زیادی دراز كند، و از خط قرمز ممنوعه‌ای كه طیف اول (و بالطبع اسلام) كشیده است، پایش را بیرون بگذارد، همان بلایی، بر سرش خواهد آمد كه بر سر ناراضیان دیگر آمد… و حالا دارند همان بلا را، بر سر همه‌ی ساده‌اندیشان تازه بدوران رسیده‌ی فعلی ـ یا مثلا جناح اصلاح‌طلب ـ می‌آورند، و آب هم از آب تكان نمی‌خورد.

​

تاریخ در رابطه با “اهل رده” اسناد عجیبی دارد، به عنوان مثال: بعد از مرگ پیامبر، خیلی از طوایف عرب، “ردت آوردند” یعنی از دین برگشتند. و خیلی‌هاشان كه به ضرب شمشیر، كشتار و خشونتٍ سپاه اسلام، مجبور شده بودند مسلمان شوند، شادمانی‌ها كردند. زن‌هاشان حنا بستند… اما متاسفانه، شیوه‌ی رفتار جانشینان پیامبر (خلفای راشدین) با این مردم، بخشی از تاریخ خونبار مسلمان كردن جهان پهناور اسلام را به نمایش می‌گذارد.

​

«“عربان از دین بگشتند. بعضی كافر شدند. و بعضی زكات ندادند.” سران اسلام، از این جماعت می‌خواستند كه توبه كنند، تا مشمول مقررات اسلامی قرار بگیرند، هرگاه امتناع می‌كردند، قتل آن‌ها واجب بود: یعنی با آن‌ها می‌جنگیدند و آن‌ها را می‌كشتند و زن و فرزندانشان را اسیر می‌كردند. «در دوران زمامداری ابوبكر، آشفتگی‌های گوناگون، در عالم اسلام، پیش آمد. عده‌ای با قبول اسلام و خواندن نماز، از دادن زكات خودداری كردند و جمعی كه ایمانی نداشتند، در حال تردید و انتظار زندگی می‌كردند. «ابوبكر، پس از آن كه به كمك سردار خود “اسامه” تا حدی سرو صدای مخالفان را خاموش كرد، برآن شد كه كلیه‌ی دشمنان اسلام را سركوب كند. برای اجرای نیت خود، طی بخشنامه‌ای، به كلیه‌ی قبایل عرب، اعلام كرد كه: “این لشكر را مامور كردم كه هر كه را از دین برگشته باشد، با شمشیر بكشد و به آتش بسوزاند و زن و بچه‌اش را اسیر كند؛ مگر آن كه توبه كند…”» (85)

​

و بازهم تاریخ پر است از هزارها و هزارها سند و مدرك مستند تاریخی، در رابطه با كشتن و سوزاندن این جماعت بدبختٍ از دین برگشته! رامین احمدی، در مطلبی كه با عنوان “پرونده‌ی ترور سعید حجاریان” در نشریه‌ی “پر” شماره‌ی 174، تیرماه 1379 چاپ شده است، در رابطه با این قربانی جنگ‌های قدرت، بین دو طیف حكومت اسلامی، و نقش حجاریان در تاسیس حكومت جمهوری اسلامی، می‌نویسد: «حجاریان به راستی كیست؟ و آیا آن‌گونه كه برخی چهره‌های مافیای قدرت ادعا كرده‌اند، نقشی آنقدر كلیدی در جنبش اصلاح‌طلبی دارد؟ اگر چنین است چگونه چنین نقشی را یافته است؟ اگر روزگاری، در هرم قدرت بوده، چگونه امروز مغضوب و هدف گلوله‌ی جوان‌های بیست و چندساله قرار گرفته است؟ در جواب به (این) سوالات، پرونده‌ی ترور حجاریان، به ساختار و عملكرد وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، پیوند می‌یابد… «با انحلال ساواك از سوی (دكتر شاهپور) بختیار، و پس از آن، پیروزی انقلاب و اعلام دولت موقت، ایران از نظر اطلاعات… در موقعیت دشواری قرار گرفته بود… اما پس از انقلاب بهمن، همان سازمان اطلاعاتی فاسد نیز وجود نداشت… مشكلی كه بازرگان و امیرانتظام (دولت موقت) با آن دست به گریبان بودند، در اولین ماه‌های بعد از انقلاب، هرگز احساس همدردی در كسانی نظیر محسن میردامادی، ابراهیم اصغرزاده، عباس عبدی، سعیدحجاریان ایجاد نكرد… سعید حجاریان در این باره می‌گوید: “خدمت شما عرض شود كه ما بعد از انقلاب، چشممان را باز كردیم و دیدیم كه ساواك منحل شده و هفده هجده جریان اطلاعاتی در كشور به وجود آمده است…” (حجاریان) در دوره‌ای كه رادیكالیسم حرف اول را می‌زد، كرسی‌های قدرت را از آن خود كرد. از اشغال سفارت و سقوط دولت بازرگان، حجاریان به “دفتر تحقیقات و اطلاعات” نخست‌وزیری رسید. در این دفتر كه خسرو تهرانی رئیس آن بود، سعید حجاریان معاون و نفر دوم بود… «اما حجاریان استدلالی می‌كند كه تا حدودی خمینی و مخالفان “وزارت‌خانه شدن” اطلاعات را قانع می‌كند. او (حجاریان) به خمینی یادآوری می‌كند كه چه بسا كه اطلاعات، مجبور به شكنجه و اعدام باشد، آیا رهبری حاضر است مسئولیت چنین كارهایی را بر عهده بگیرد؟ و آیا بهتر نیست كه فاصله‌ای بین رهبری و سازمانی كه گاه ناچار است دست‌هایش را آلوده كند، حفظ گردد؟ “امام” نكته را درك می‌كند و با راه حل چهارم (تشكیل وزارت‌خانه‌ای برای این منظور) موافقت می‌شود.» رامین احمدی، در ادامه‌ی همین مطلب، قرار داشتن سعید حجاریان، در پست‌های كلیدی وزارت اطلاعات را، تا دوران وزارت علی فلاحیان نشان می‌دهد. بعد هم علی فلاحیان، به دلیل دعواهای درون‌گروهی، حجاریان را تصفیه می‌كند و «حجاریان چاره‌ای جز استعفا و ترك وزارت‌خانه (اطلاعات) ندارد و به “ریاست جمهوری” باز می‌گردد و به كار تدوین دو نهاد تازه، شورای امنیت ملی و مركز تحقیقات استراتژیك می‌پردازد.» (همانجا) این كه سعید حجاریان، چگونه از وزارت اطلاعات، به پست مشاورت رئیس جمهور اصلاح‌طلب، سیدمحمد خاتمی، اسباب‌كشی كرده است، خود نشانه‌ی همدستی آشكار و نهان دو طیف حكومت اسلامی است. و اگر یكی از بنیانگزاران اصلی وزارت اطلاعات، با علم به این كه این وزارت‌خانه گاه مجبور است شكنجه و اعدام كند و بهتر است كه دست‌های امام سیدروح‌الله خمینی و جانشینانش، از این آلودگی، ظاهرا پاك باشد، خود، نشان‌دهنده‌ی شیوه‌ی پرش این نماینده‌ی با ارج جناح اصلاح‌طلبی ـ از وازرت اطلاعات ـ به كابینه‌ی سیدمحمد خاتمی است. از سویی، این كه چگونه و به چه منظور، چنین جنایتكارانی، اصلاح طلب، شناخته می‌شوند، خود نشانه‌ی فلاكت تاریخی ملت بدبختی است كه از چند سو، در منگنه‌ی این دو طیف حكومت اسلامی ـ با انواع و اقسام شعارها و عملكردها ـ فشرده و تفاله می‌شود. 

​

موضوع عجیب دیگری كه در كتاب دسیدجوادی، بر آن تاكید شده است، نیاز “طیف اول” به استفاده از تخصص تكنیكی “طیف دوم” برای اداره كشور است. ایشان، دلیل همكاری‌های اولیه‌ی دو طیف را، ناشی از عدم تخصص باند اول، ارزیابی می‌كند، و این كه باند طیف اول، زمانی لازم داشت تا تمام نهادها را، با استفاده از تخصص طیف دوم (و نه زور) متصرف شود. «نكته‌ی تاریخی مهم، در مرحله‌ی آغاز تاسیس نظام جمهوری (اسلامی) این است كه طیف باصطلاح روحانیت یا آخوندها، و در راس آن‌ها خمینی، برای اداره‌ی امور درهم گسسته‌ی دولت، و چرخاندن دستگاه‌های اداری مملكت، به طیف مذهبی‌های غیرآخوند محتاج بودند. زیرا قشر آخوند، نسبت به سیاست اداری گردشِ امورِ مملكت، بی‌اطلاع و بیگانه بود، و جز درس‌های حوزوی، و اداره‌ی مجالسِ روضه‌خوانی، و عزاداری، تجربه‌ی دیگری نداشت.» (86)

​

واقعیت این است كه اداره كردن ایران ـ با شیوه‌ای كه طیف اول در پیش گرفته است ـ نه تنها به تخصص فن‌سالارانی از تیپ مهندس مهدی بازرگان و دیگران، نیازی نداشته و ندارد؛ كه تنها و تنها با به خدمت گرفتن گروه‌های فشاری ـ از نوع ماشاالله قصاب و حسن آیت ـ امكان‌پذیر بود؛ كما این كه همین گروه‌های فشار، در جریان تكاملی خود، برای تداوم بخشیدن به این حكومت ولایت فقیهی، به وزارت اطلاعات و امنیت، انواع سیستم‌های اطلاعاتی رهبر و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، شلمچه، جبهه، حسین الله كرم، مسعود ده‌نمكی، حاجی بخشی و علی فلاحیان، ری‌شهری و دیگران بالیدند، و با همین شیوه، و شیوه‌های تكمیلی صدور تروریسم دولتی، قتل‌های زنجیره‌ای و كمك به جریان‌های حزب‌الله خارجی، موضوع تخصص را ـ از اساس ـ در حكومتشان درز گرفتند. لابد فراموش نكرده‌ایم كه تئوریسین ناكام “جمهوری اسلامی” شهید سید محمدحسین بهشتی، نه تنها از اساس با مبارزه ـ با ولایت مطلقه‌ی شاه ـ مخالف بود؛ كه به تخصص هم بهایی نمی‌داد، و عنصر مكتبی را، در راس هرم حكومتی، بر هر متخصصی ـ حتا یارانی نظیر مهندس مهدی بازرگان و دیگرانِ این طیف ـ ترجیح می‌داد. خوب است ـ در رابطه با موضوع مشخص تخصص ـ به متن سخنرانی محمدحسین بهشتی، رئیس دیوان عالی كشورِ (آن زمان)، در حسینیه‌ی احمدیه، 30 آبان 1359 مراجعه كنیم؛ تا ببینیم كه حضرتش، چگونه، آب پاكی را روی دست “طیف دوم” ریخته و گفته است: «در جامعه‌‌ی ولایت فقیه، كه در آن تمام ساخته‌های مدیریت، شعبه‌های “امامت” هستند، تخصصِ علمی، بهای درجه دوم را دارد. بهای درجه اول و بخش اصلی را می‌دهیم به مكتب. در جامعه‌هایی كه مكتب الهی، شكل و جهت آن‌ها را تعیین می‌كند، در انتخاب افراد ـ برای مشاغل ـ باید سوال اول، درجه‌ی پای‌بندی این افراد، به اصول مكتبی باشد، و سوال دوم درجه‌ی تخصص آنها،» (87) و در نمونه‌ای دیگر، در استمرار همین شیوه، سیدعلی خامنه‌ای (رئیس جمهور آن زمانِ حكومت اسلامی) در دیدار با طلاب فیضیه‌ی قم، در تاریخ 26 شهریور 1363 گفت: «یكی از خاصیت‌هایی كه در كار شما (اعضای بنیاد اسلامی خدمات پزشكی امام خمینی) وجود دارد، این است كه ما را به خودكفایی نزدیك می‌كند؛ زیرا طبیب ایرانی، از درونِ اسلامی خودش می‌جوشد، و وجود پزشكان مومن و متعهد به اسلام ـ برای حل كلیه‌ی مشكلات پزشكی مملكت ـ كافی است!» (88) به بیانی دیگر: «دانشگاه، جای تربیت متخصص نیست. هدف نظام آموزشی ما، فقط پرورش خلیفه‌الله است.» (89)  یا مثلا «من به عنوان یك شهروند جمهوری اسلامی، عقیده دارم كه دانشگاه محل یك متخصص نیست؛ بلكه محل یك فرد مكتبی است كه در ضمن، تخصص را هم در آنجا فرا می‌گیرد. ما مساله‌ی مكتبی بودن دانشگاه‌ها را نمی‌توانیم فدای هیچ چیز دیگری بكنیم. نمی‌توانیم ارزش‌های غربی را، به خاطر این كه متخصص كم داریم، یا اصلا نداریم، در دانشگاه‌ها احیاء بكنیم.» (90) به این دلیل و صدها و هزارها فاكت و نمونه‌ی تاریخی و غیرتاریخی دیگر، طیف اول، نیازی به  تخصص‌ امثال بازرگان و دوستانش نداشت. حتما توجه داریم كه جریانِ مثلا ماركسیستی حزب توده ـ كه دقیقا همان دیدگاه طیف اول را نمایندگی می‌كرد ـ همان اول كار، به خدمت جناح راست، كمر بست، و “طیف اول” را از تخصصِ افرادی نظیر مهندس مهدی  بازرگان و یارانش، بی‌نیاز ساخت. اگر طیف دوم و الزاما هم طیف سوم ـ بنی‌صدر و یارانش ـ از حلقه‌ی سلطنت ولایت فقیهی طیف اول، به بیرون پرتاب شدند، به این دلیل بود كه طیف اول توانست ـ با تمام خصلت‌هایی كه دكتر حاج‌سیدجوادی، برای علی اكبر هاشمی رفسنجانی و باندش ردیف كرده‌ است ـ مرحله‌به‌مرحله، تمام اهرم‌های قدرت را تصرف كرده، سر بقیه‌ی قرائت‌های شیعی، از موضوع حكومت را زیرِ آب كند.

​

​

ما همین تجربه را چندبار دیگر هم در تاریخ اسلام داشته‌ایم. به عنوان مثال، مگر به حكومت رسیدن خلفای راشدین، تصاحب و تصرف نیمی از دنیای متمدن 1400 سال پیش، تحمیل آپارتاید نژادی و دینی، به تخصص نیاز داشت؟ مگر خلیفه‌ی دوم مسلمین ـ كه همه بر “ساده اندیشی” او متفق‌القول هستند ـ تكنوكرات بود؟ اساسا مگر حكم  راندن ـ با قرائت ولایت فقیهی از اسلام ـ تخصص می‌خواهد؟«اما وحشی طبعی و تندخویی فاتحان (مسلمان) وقتی بیشتر معلوم گشت كه زمام قدرت را در كشور فتح شده به دست گرفتند. ضمن فرمانروایی و كارگزاری در بلاد مفتوح بود كه زبونی و ناتوانی و در عین‌حال بهانه‌جویی و درنده‌خویی عربان آشكار گشت… از همه‌ی این‌ها بخوبی برمی‌آید كه عرب، برای اداره‌ی كشوری كه گشوده بود، تا چه اندازه عاجز بود…» (91) « ناگفته نماند كه در اكثر جنگ‌های صدر اسلام، نیز هدف اكثر جنگجویان، مال‌اندوزی بود. و غالبا بین آن‌ها بر سر غنایم، جنگ در می‌گرفت. و دستگاه خلافت و سازمان اداری آن، آنقدر ضعیف و ابتدایی بود كه قادر به حل اختلاف و ایجاد روش معقولی، برای گردآوری و تقسیم غنایم نبود. تا جایی كه در عصر عمر و دیگران، گاه قالی‌های زربفت و مصنوعات گران‌بهای دیگر را ـ كه مولود نبوغ هنرمندان بود ـ قطعه‌ قطعه، بین خود تقسیم می‌كردند. » (92)  موضوع دیگر، شیوه‌ی رفتار این دو طیف، با دگراندیشان و حق و حقوق ایشان است. احتمالا، كسی نظیر مرحوم صادق‌ قطب‌زاده را نمی‌توان از جریان طیف اول به حساب آورد؛ اما نگاهی به رفتار او ـ در رابطه با موضوع زندانیان سیاسی دگراندیش در زندان‌های شاه ـ خود دلیل محكمی بر عدم تفكیك باورهای این انواع متولیان حكومت مذهبی و شیعی است. با این‌كه قطب‌زاده، متاسفانه ـ خود ـ قربانی قرائتٍ رسمی تمامیت‌طلب (توتالیتاریست) طیف اول، از اسلام حكومتی است؛ اما موضع‌گیری‌هایش ـ دقیقا ـ ناشی از همان تفكر توحیدی مسلمانان؛ یعنی حذف و نفی دگراندیشان است. مهدی تهرانی، در مورد “نقش عجیب صادق قطب‌زاده” قبل از به قدرت رسیدن سید‌روح‌الله خمینی، در كنگره‌ای كه سازمان عفو بین‌الملل، در سال 1975 برای رسیدگی به موضوع حقوق بشر، در ایرانِ دوران پهلوی دوم، در شهر آمستردام تشكیل داده بود، می‌نویسد: «قطب‌زاده نقش عجیبی داشت. او در كمیسیونی كه (شادروان دكتر عبدالرحمان) قاسملو هم در آن شركت داشت، سعی می‌كرد به اثبات رساند كه در زندان‌های ایران، فقط زندانیان مسلمان وجود دارند. خاطرم هست كه همراه با محمود راسخ و بهمن نیرومند، در راهرو  برگزاری كنگره ایستاده بودیم كه قاسملو آمد و گفت: “این مرتیكه كیه؟ من هرچه در كمیسیون تكرار می‌كنم كه در زندان‌های ایران، كردها، كمونیست‌ها، دموكرات‌ها و مذهبی‌ها زندانی هستند، می‌گوید: اصلا چنین چیزی نیست. ملت ایران همگی مسلمان هستند و فقط مسلمان‌ها زندانی هستند.” قاسملو در آن زمان قطب‌زاده را نمی‌شناخت…» (93) به همین دلیل هم، آیت‌الله علی اكبر هاشمی بهرمانی رفسنجانی، آیت‌الله سیدعلی موسوی خامنه‌ای، آیت‌الله خلخالی، اسدالله لاجوردی، آیت‌الله محمد یزدی، آیت‌الله واعظ طبسی، آیت‌الله مصباح یزدی، آیت‌الله جنتی، آیت‌الله خزعلی، آیت‌الله مهدوی كنی، محسن و مرتضی رفیق‌دوست، حتا خود آیت‌الله امام سیدروح‌الله خمینی و دیگرانِ این طیف هم، پیش از آنكه خالق “تزِ ولایت مطلقه‌ی فقیه” باشند، محصول قرائت ولایت فقیهی، از موضوع مذهب شیعه و موضوع اصل شیعی امامت هستند؛ كه تئوریسین‌هایی نظیر علی شریعتی، محمدتقی شریعتی، سید محمود طالقانی، مرتضی مطهری و دیگرانِ این طیف ـ چندسالی قبل از به حكومت رسیدن ایشان ـ زمینه‌ساز آن بوده‌اند. فراموش نكنیم كه جریانی مثل سازمان مجاهدین خلق هم، از بطن همان نهضت (مذهبی) آزادی بازرگان و كانون نشر حقایق اسلامی استاد محمدتقی شریعتی، متولد شده است، و به دلیل همان ماهیت شیعه، اكنون و در آستانه‌ی هزاره‌ی سوم ـ در روند تكامل قهقرایی خود ـ به اصل خویش بازگشته، همان قرائت ولایت فقیهی را نمایندگی می‌كنند. من، در كتاب “زن در دولت خیال” نمونه‌های تجربی‌خودم را، از نگرش ولایت‌فقیهی این امام‌زاده‌ی بی‌عمامه (یعنی مسعود رجوی) نشان داده‌ام؛ كه نیازی به تكرارش نیست، چرا كه حرف‌های مهم‌تری بر زمین مانده است.  در جمع‌بندی نهایی “طیف دوم” بارها به زبان گویای خودش، صریحا، شفاها، كتبا، با تمام امكاناتی كه در اختیار داشته‌ است، به تعریف ویژه از موضوع رهبر، امام، چوپان و ولی فقیه پرداخته‌، هرگونه مردم‌سالاری را نفی كرده، دموكراسی را نافی تحقق آرمان‌های امامت شیعه ـ برای استمرار حكومت اسلامی ـ ارزیابی كرده است. متاسفانه واقعیت این است كه حركتی كه در ایران، در اعتراض به كلیت اسلام حكومتی در حال تكوین است، اگر قرار باشد یك‌بار دیگر هم ـ هم‌چون جنبش تنباكو، انقلاب مشروطه و قیام ضد                سلطنتی ـ اسلامیزه شده، با این آلودگی، رشد یابد، هیچ آینده‌ای برایش متصور نیست. جنبش در ایران، تنها در صورتی به موفقیت خواهد انجامید كه از اساس نافی هر دین، مسلك و مذهبی در حكومت باشد؛ بجز این تكرار چند صد باره‌ی تاریخ ایران است، و الزاما دستآوردی ـ بجز یك سلسله نافهمی‌ها و كج‌اندیشی‌ها و توهم‌پراكنی‌ها ـ نخواهد داشت. به همین دلیل، مرز بین متعهدین به حاكمیت مردم، و “پادشاهی جانشینان خدا” از میان “كفر و دین” نمی‌گذرد. این تقسیم ‌بندی، بین كسانی كه در جبهه‌ی باصطلاح “اصلاح‌طلبی” درون ایران، به مبارزه برخاسته‌اند، الزاما، به شكل لباس هم نیست. هستند “مكلا‌”هایی كه از هر معممی “مشروعه‌خواه” ترند، و بر “اصالت امام” و موضوع “ولایت مطلقه‌ی فقیه” پای می‌فشارند. و لابد هستند معممین (ناشناخته‌ای!) كه دست‌كم ـ به دلیل تجربیات حكومت اسلامی فعلی ایران ـ به این باور رسیده‌اند كه دین باید از حكومت جدا باشد. و دیگر نمی‌توان، در قرن بیست و یكم، قانون اساسی یك كشور را، با تعبیر “سفاهت” از انسان و الزاما نیازش به “امام” و “ولی‌فقیه” آلوده كرد. و لابد هستند علمای دینی‌ای هم كه، به دلیل این همه تجربه‌ی تاریخی، جرات می‌كنند در كنار مردم و ملی‌گرایان ایستاده، موافق نوعی حكومت عرفی باشند. بنابراین، تفكیك بین این افراد، تنها با شناخت نوع نگرش ایشان، به موضوع جدایی دین از حكومت، و حاكمیت مردمی، قابل تعریف است، و نه تفاوت‌هاشان در فرم و شكل لباس. به همین دلیل، علی شریعتی، جلال آل‌احمد، عبدالكریم سروش، مسعود رجوی و خیلی‌های دیگر، كه مبلغ نوعی حكومت دینی هستند، در نهایت، از هر “مشروعه خواهی” مرتجع‌ترند. و مثلا مهدی بازرگان (البته فقط در واپسین سال‌های عمرش) و دیگرانی كه خواهان تفكیك نقش دین از حكومت هستند، از همراهان و یاران مردم ـ در مبارزه برای استقرار مردم‌سالاری ـ شناخته می‌شوند. به همین دلیل هم، باید به مبارزات این دسته از ایرانیان ـ با تمام كاستی‌هایی كه ممكن است به دلیل آلودگی‌های قبلی فكری داشته باشند ـ یاری رساند، تا بتوانند زمینه‌ساز فاصله گرفتن از حكومت دینی، و استقرار حكومتی مردم‌سالار و عرفی بشوند.

​